Gewoon een patroon

Als mens hebben we allemaal patronen. Het zijn de dingen die je elke keer op een bepaalde manier hetzelfde doet. Je ‘gewoontes’ worden ze ook wel genoemd. 
Je automatische piloot smult ervan, want het is gemakkelijk als alles elke keer hetzelfde gaat. Hoef je tenminste niet zo na te denken elke keer. Maar sommige patronen zijn eigenlijk niet zo handig en kunnen zelfs een verslaving worden. Hoe komt het dan dat je bepaalde dingen toch blijft doen, ondanks dat je weet dat iets niet handig of niet goed is?

Dat zit zo. Alles wat je doet, wordt beloond en altijd met een van deze twee: je voorkomt pijn of je creëert plezier. De mate waarin een van deze twee resultaten behaald wordt, plus hoe snel dit resultaat gevoeld wordt na het gedrag – op korte of langere termijn – bepaalt hoe gemakkelijk gedrag een gewoonte wordt.

Neem bijvoorbeeld een lastig gesprek dat je aan te gaan hebt met iemand. Je weet dat je dit gesprek zult moeten voeren, maar je weet ook dat het niet leuk zal zijn om eraan te beginnen en om die vervelende boodschap over te brengen. Dus, wat gebeurt er?… Je ziet ineens allerlei taken liggen die nog belangrijker zijn dan nu dat gesprek aangaan. Voordat je dat gesprek aangaat, kun je beter eerst dit of dat nog even doen. “Dan zit ik straks fijner in dat gesprek.” Bovendien is het wel handig als je het gesprek zelf ook goed voorbereid. “Tja en dat kost tijd.” Na het gesprek wil je wel thuiskomen in een rustig, opgeruimd huis, “bijkomen”. “Eerst opruimen dus, dat is namelijk belangrijk.”
Toch? Of niet? Voor je het weet is je dag voorbij en heb je dat gesprek niet gevoerd. Sh….. Nou ja, morgen weer een dag. Dan ga je dat gesprek écht aan! …Echt hoor!

Wat zal er morgen gebeuren, denk je? Juist: ook morgen zal je brein er alles aan doen om de pijn van het lastige gesprek te vermijden. En als dat gelukt is, net als vandaag, dan geeft het jou een signaal af: poeh, gelukkig heb je die pijn niet hoeven voelen! Goed gedaan! Morgen? Ach, dat is zorg voor morgen. Voor nu is het gelukt. Jippie!
Korte termijn resultaat: pijn vermeden. Lange termijn: dat gesprek wacht nog steeds…

Korte- en lange termijn

Dat het op de lange termijn juist meer problemen geeft, daar houdt je brein zich liever niet mee bezig. Voor nu is het gelukt. Dit maakt het pittig om gewoontes te veranderen. Wil je gedrag veranderen, dan kun je beter niet proberen het gedrag te veranderen, maar de beloning te veranderen. En ook stilstaan bij: wat geloof jij en hoe denk jij eigenlijk over, in dit geval, ‘slechtnieuwsgesprekken’?

Welk plezier mag jij ervaren als je het gesprek wél bent aangegaan? 
Dan voel je je bijvoorbeeld trots: je hebt iets spannends gedaan, bent die drempel over gestapt om het toch te gaan doen en het is gelukt! De informatie de je die persoon bracht was niet leuk, maar je hebt hem wel verteld wat de situatie is en daar heeft hij recht op. Hij hoeft niet meer in het ongewisse te zijn en daarmee heb je hem ook de mogelijkheid gegeven om zijn eigen keuzemogelijkheden te ontdekken en creëren. En je merkt waarschijnlijk ook dat het jou goed doet dat je eerlijk en oprecht bent geweest. Je voelt je opgelucht, er is een last van je schouders. Dit zijn allemaal ‘plezier-beloningen’.

Wist je dat mensen het vaak onderbewust toch wel aanvoelen als er iets is wat niet gezegd wordt?

Besef dus het eerstvolgende moment waarop je opmerkt dat je een gewoonte of een patroon aan het doen bent, dat jij keuzes hebt: kies jij opnieuw voor het patroon van pijn vermijden of ga je deze keer voor plezier verkrijgen? En de keer daarop? En daarop? Denk ook hieraan: herhaling is een kracht. Gebruik die kracht en je zult merken dat het nieuw gekozen gedrag je steeds gemakkelijker af zal gaan.

Misschien vind je dit ook interessant: